آسم چیست

آسم یک اختلال التهابی مزمن و غیر واگیر راه های هوایی است که در آن بیمار به طور مکرر دچار سرفه، تنگی نفس، خس خس سینه و احساس فشار بر روی قفسه سینه می شود (هرچند ممکن است بیمار همه این علائم را با هم نداشته باشد ). منظور از مزمن آن است که بیماری همیشه در فرد مبتلا وجود دارد حتی زمانی که فاقد علامت است. علائم بالینی این بیماری تحت تاثیر عوامل محیطی و ژنتیکی بروز می کند.

علت آسم چیست
علت اصلی این بیماری ناشناخته است ولی تحقیقات نشان داده است که ترکیبی از عوامل ارثی (ژنتیکی) و محیطی در بروز این بیماری نقش دارند. وجود سابقه آسم، اگزما، آلرژی بینی و آلرژی غذایی در اعضای خانواده (یعنی وجود استعداد آلرژی یا آتوپی )، احتمال بروز آسم را در سایر افراد خانواده افزایش می دهد . همچنین افرادی که سابقه انواع آلرژی ها به ویژه آلرژی بینی را دارند با احتمال بیشتری ممکن است به آسم مبتلا شوند.
همچنین مواجهه با برخی عوامل محیطی همچون دود سیگار و اسپند یا آتش ، آلودگی هوا، آلاینده های شیمیایی و یا تماس های شغلی (نظیرکارگران لاستیک سازی، رنگ سازی، چوب بری، نانوایی، …) می تواند منجربه بروز آسم شود.

مهم ترین عوامل خطری که می توانند موجب بروز و یا تشدیدعلائم آسم شوند عبارتند از:

عفونت های ویروسی مختلف (سرماخوردگی، آنفلوانزا و…..)
عوامل حساسیت زای استنشاقی چون گرده گل ها، کپک ها وقارچ ها، گردو خاک،پر، مو یا پوست حیوانات
هیره (مایت) موجود در گرد و خاک خانه ها
سوسک و انواع حشرات
دود سیگار و سایر مواد دخانی (قلیان، پیپ و…)
دود آتش، اسپند و یا هرگونه ماده سوختنی
آلاینده های شیمیایی نظیر شوینده ها و حشره کش ها
تغییرات آب و هوایی به خصوص هوای سرد و خشک
بوهای تند (نظیر بوی عطر و ادوکلن)
تغییرات هیجانی شدید (گریه کردن، خندیدن شدید، استرس)
مواد افزودنی در غذاها و آلرژی های غذایی به ویژه در کودکان
مصرف غذاهای آماده
عدم تغذیه با شیر مادر
چاقی و کم تحرکی
آلودگی هوا در اثر دود اگزوز و کارخانجات و یا ریزگردها
عوامل شیمیایی موجود در محل کار
زایمان به روش سزارین
ورزش و فعالیت فیزیکی
تماس مادر در دوران بارداری با دود سیگار
البته باید توجه داشت در افرادی که آسم آنها به خوبی کنترل شده است ورزش محرک شایعی محسوب نمی شود. تعدادی از قهرمانان زن و مرد المپیک در جهان، مبتلا به آسم می باشند اما با کنترل بیماری توانسته اند زندگی طبیعی بدون محدودیت داشته باشند.

شایع ترین علائم آسم عبارتند از:

سرفه: سرفه بیماران آسمی معمولا خشک بوده و اغلب در اواسط و آخر شب و اوایل صبح و یا هنگام ورزش و یا مواجهه با محرک ها بدتر می شود. اگر سرفه بیمار بیش از 4 هفته ادامه یابد باید از نظر ابتلا به آسم مورد ارزیابی قرار گیرد.
تنگی نفس : در حالت طبیعی تنفس به راحتی انجام می گیرد احساس کمبود هوا و بروز تنگی نفس ممکن است به دلیل بیماری آسم باشد.
خس خس سینه : نوعی صدای زیر است که معمولا در زمان بازدم و بیشتر در هنگام شب و انجام ورزش شنیده می شود .افراد مبتلا به آسم به طور مکرر دچار خس خس می شوند.
احساس فشار و گرفتگی در سینه
شدت علائم فوق در ساعات مختلف شبانه روز ، فصول گوناگون و حالات مختلف بیماری متفاوت است ضمن آن که ممکن است همه علائم ذکر شده در یک بیمار وجود نداشته باشد.

درمان آسم
تاکنون علاج قطعی برای بیماری آسم یافت نشده است اما میتواند با درمان و کنترل مناسب این بیماری، ضمن داشتن طول عمر طبیعی با پیشگیری از بروز علائم و حملات آن، کیفیت زندگی بیمار را حفظ نمود. به گونهای که از زندگی مطلوبی از نظر خواب و استراحت، ورزش، تحصیل و اشتغال برخوردار باشد.

اهداف درمان موفق آسم عبارتند از:
کنترل علائم روزانه و شبانه بیمار
حفظ سطح فعالیت های طبیعی زندگی، مانند توانایی ورزش وسایر فعالیت های بدنی.
حفظ و نگه داشتن عملکرد ریوی نزدیک به سطح طبیعی.
پیشگیری از تشدید علائم و بروز حمله آسم.
به حداقل رساندن نیاز به داروهای تسکین بخش درمان آسم.
به حداقل رساندن دفعات مراجعه به اورژانس و بس تری شدن به علت آسم.
کاهش تعداد روزهای غیبت از مدرسه و محل کار به علت آسم.
به حداقل رساندن عوارض جانبی مربوط به درمان
برای دستیابی به اهداف فوق لازم است اقدامات ذیل صورت گیرد:
پرهیز از مواجهه با عوامل محرک و کنترل عوامل آغازگر بیماری
درمان دارویی
خود مراقبتی و پیگیری و مراقبت منظم بیماری

واحد پیشگیری و مراقبت از بیماریهای غیر واگیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان آباده