اهمیت رژیم غذایی در کنترل دیابت

رژیم غذایی مناسب، نیازهای روزانه فرد از جمله انرژی و مواد مغذی را تأمین می کند و باید به همراه آن قنـد خـون،چربـی خون و فشار خون و وزن افراد مبتلا به دیابت کنترل شود. هدف از تنظیم رژیم غذایی در افـراد دیـابتیکنتـرل قنـد خـون، کنترل چربی خون و کنترل وزن بدن و همچنین تنظیم زمان مصرف وعده های اصلی و میانوعده ها به منظور پیـشگیری از نوسان قند خون در افرادی است که دارو مصرف می کنند.
با رعایت یک رژیم غذایی منظم میتوان به پیشگیری و درمان عواقب مزمن دیابت مانند بیماریهای کلیـوی، فـشارخونبالا و بیماریهای قلبی عروقی کمک نمود.افراد دیابتی باید دریافت غذاهای غنی از چربیهای ترانس و اشباع نظیر فست فودهـا، روغـنهـای نبـاتی جامـد و نیمـهجامد، غذاهای سرخ کرده، لبنیات پرچرب را کاهش داده و بیشتر از منابع غـذایی حـاوی امگـا ( 3ماننـد انـواع مـاهی
هـا) و ( MUFAنظیر روغن زیتون) استفاده کنند.
رژیم غذایی افراد مبتلا به دیابت به چه صورت است؟
به طور کلی در توصیه رژیم غذایی بیماران دیابتی ازهمان روش به کار رفته بـرای رژیـم غـذایی افـرادعـادی استفاده می شود. رژیم غذایی باید حاوی انرژیکافی برای انجام فعالیتهای روزمره باشد و در عین حالبه کنترل وزن بـدن کمک کند. رژیم های غنی از
پروتئین نقش مهمی در پیشگیری از اختلالات سیستمعصبی دارند که اغلب بیماران دیابتی به آن مبتلا می شوند.

غذاهای پروتئینی منبع غنی ویتامین های گروه Bمیباشند. کمبود ویتامین های گروه Bنقش مهمـی در ابتلا به اختلالات عصبی دارد. دریافت پروتئینهای حاویچربیهای اشباع (نظیر لبنیات پرچـرب و گوشـت قرمـز) بایـد در رژیم غذایی آنها محدود شود. میزان کل کربوهیدرات مصرفی و همچنین کل انرژی دریافتی روزانه، عوامل تعیین کننده نـوع کربوهیدرات مصرفی هستند. با این وجود بهتر
است از کربوهیدرات هایی که شاخص گلایسمیک پـایینتـری دارنـد اسـتفاده شود.
شاخص گلایسمیک عددی است که به وسیله آن میتوانید بفهمید کربوهیدراتهای غذا با چه سرعتی به گلوکز تبدیلمیشوند. نمایه گلایسمی شامل یک سیستم امتیاز بندی از 1تا 100است که نسبت جذب هریک از کربوهیدراتهای غذایی به جریان خون را نشان می دهد. کربوهیدرات هایی که در طول چرخه هضم سریعتر شکسته و جذب میشوند باعث افزایش گلایسمیک ایندکس غذاها میشوند. اما کربوهیدرات هایی که طی مراحل مختلف هضم آرام ترشکسته و جذب می شوند باعث می گردند تا قند به آرامی وارد جریان خون شده و در نتیجه گلایسمیک ایندکسغذاهای حاوی این دسته از کربوهیدرات ها پائین است.
ضروری است کربوهیدرات مصرفی روزانه در 3وعده غذایی اصلی و 2تا 4میان وعده تقسیم شـود. معمـولاً میـانوعـده آخرشب (نظیر شیر) جهت پیشگیری از افت قند خون و افزایش سطح کتون در نیمه شب مورد نیاز اسـت.
بیماران دیابتی باید از مصرف کدام مواد غذایی پرهیز نمایند؟
·مواد غذایی با سدیم بالا نظیر: غذاهای شور، کالباس و سوسیس، پنیر پیتزا، چیپس، پفک و غذاهای کنسروی
·مواد غذایی پر چرب حاوی کلسترول بالا و یا اسیدهای چرب ترانس نظیر: لبنیات پرچرب، کره، خامه، غذاهایسـرخ شده، گوشتهای قرمز پرچرب و روغن های جامد و نیمه جامد
·مواد غذایی حاوی قندهای ساده نظیر: قند و شکر، عسل، مربا، انواع شیرینی ها، نوشابه های گازدار، انواعبـستنی و آبمیوه های تجاری

فرد دیابتی باید کدام مواد غذایی را در رژیم غذایی خود بیشتر مصرف نماید؟
·تمامی سبزیجات به خصوص سبزیجات تیره رنگ و برگدار
·مصرف متعادل میوه ها
·حبوبات
·نان های سبوس دار مانند: نان سنگک
·شیر و ماست کم چربی
·روغن زیتون و گردو
·ماهی و غذاهای دریایی
بیماران مبتلا به دیابت به نکات زیر توجه کنند:
·غذا در دفعات زیاد و کم حجم استفاده شود.
·افراد دیابتی می توانند برنج را روزانه و به مقدار متعادل مصرف نمایند. اما بهترین راه کاهش مصرف برنج ونان سـفید
·جایگزین کردن آنها با حبوبات و نانهای سبوس دار است.
·حداقل 5واحد از میوه ها و سبزیها ( 3واحد سبزی و 2واحد میوه) را در روز مصرف نمایند.
·مصرف روغن های جامد و نیمه جامد، غذاهای آماده و سرخ شده و هم چنـین چربـی هـای موجـود در
منـابع غـذایی حیوانی (کره، خامه، گوشت قرمز و فرآورده های آن) کاهش داده شود.
·دریافت نمک (سدیم) و غذاهای شور و کنسرو شده کاهش داده شود.
·مصرف قندهای ساده (قند و شکر، شکلات، نقل، شیرینی ها و ..). کاهش داده شود.
·عسل دارای قند ساده است و مصرف آن باید محدود شود.مصرف شیرین کننده های مصنوعی و جایگزین های شکر از راه کارهای مناسب جهت کاهش مصرف قند میباشد.
·منابع غذایی حاوی ویتامین ( Cمیوه ها به ویژه مرکبات و سبزیهای تازه و ویتامین ( Aزردآلو، هلو، گوجهفرنگـی و هویج) را در رژیم غذایی خود بگنجانند، زیرا این مواد حساسیت به انسولین را افزایش می دهند.
باورهای غلط در تغذیه مبتلایان به دیابت:
·فرد دیابتی به هیچ وجه نباید برنج مصرف نماید.
·مصرف سیب زمینی و ماکارونی ممنوع است.
·مصرف میوه های شیرین در افراد دیابتی ممنوعاست.
·عسل می تواند به میزان دلخواه مصرف شود.
·مصرف شیرین کننده های مصنوعی و جایگزین های شکر خطرناک است.
·شیرین کننده های مصنوعی و نوشابه های رژیمی را میتوان به هر میزان مصرف کرد.
·مواد غذایی تلخ باعث کاهش قند خون میشوند

مرکز بهداشت شهرستان آباده-واحد آموزش و ارتقاء سلامت